พุทธพุทธศาสนสุภาษิต นักธรรมศึกษาชั้นโท วิชาเรียงความแก้กระทู้ธรรม

                 พุทธศาสนสุภาษิต นักธรรมศึกษาชั้นโท วิชาเรียงความแก้กระทู้ธรรม     

                        ๑.    ชีวเตวาปิ สปฺปญฺโ             อปิ วิตุตปริกฺขย

                  ปฺาย จ อลาเภน             วิตฺตาปิ น วีวติ

ถึงสิ้นทรัพย์  ผู้มีปัญญาก็เป็นอยู่ได้  แต่อัปปัญญา  แม้มีทรัพย์ก็เป็นอยู่ไม่ได้.

ที่มา: (มหากัปปินเถรคาถา) ขุททกนิกาย  เถรคาถา

            ๒.    ปาณิมฺหิ เจ วโณ นาสฺส               หเรยฺย ปาณินา วิสํ

                        นาพฺพณํ วิสมนฺเวติ             นตฺถิ ปาปํ อกุพฺพโต

ถ้าฝ่ามือไม่มีแผล  ก็พึงนำยาพิษไป ด้วยฝ่ามือที่ยาพิษซึมเข้าไปไม่ได้ ฉันใด

บาปย่อมไม่ทำ แก่คนผู้ไม่ทำ ฉันนั้น.

ที่มา: (พุทธภาษิต)  ขุททกนิกาย  ธรรมบทคาถา

                  ๓.    น  หิ  ปาปํ  กตํ  กมฺมํ        สชฺชุขีรํว  มุจฺจติ

                        ฑหนฺตํ  พาลมนฺเวติ            ภสฺมาจฺฉนฺโนว  ปาวโก

บาปกรรมที่ทำแล้วย่อมไม่เปลี่ยนแปลง  เหมือนนมสดที่รีดในวันนั้น

บาปย่อมตามเผาเขลา  เหมือนไฟที่เถ้ากลบไว้.

ที่มา: (พุทธภาษิต)  ขุททกนิกาย  ธรรมบทคาถา

            ๔.    เอวํ  กิจฺฉาภโต  โปโส           ปิตุ  อปริจารโก

                        ปิตริ  มิจฺฉา  จริตฺวาน          นิรยํ  โส  อุปปชฺชติ

ผู้ที่มารดา บิดา  เลี้ยงมาโดยยากอย่างนี้  ไม่บำรุงมารดา

บิดาประพฤติผิดในมารดา บิดา  ย่อมเข้าถึงนรก.

ที่มา: (โสณโพธิสัตว์ภาษิต)  ขุททกนิกาย  ชาดก  สัตตตินิบาต

                  ๕.    พฺรหฺมาติ  มาตาปิตโร           ปุพฺพาจริยาติ  วุจฺจเร

                        อาหุเนยฺยา  จ  ปุตฺตานํ         ปชาย  อนุกมฺปกา

มารดา บิดา ท่านว่าเป็นพรหม  เป็นบุรพาจารย์

เป็นที่นับถือของบุตรและเป็นผู้อนุเคราะห์ บุตร.

ที่มา: (โสณโพธิสัตว์ภาษิต)  ขุททกนิกาย  ชาดก  สัตตตินิบาต

            ๖.    มธฺวา  มฺตี  พาโล           ยาว  ปาป  น  ปจฺจติ

                        ยทา  จ  ปจฺจตี  ปาปํ          อถ  ทุกฺขํ  นิคจฺฉติ

ตราบเท่าที่บาปยังไม่ไห้ผล  คนเขลายังเข้าใจว่ามีรสหวาน

แต่บาป ให้ผลเมื่อใด คนเขลาย่อมประสบ   ทุกข์เมื่อนั้น.

ที่มา: (พุทธภาษิต) ขุททกนิกาย  ธรรมปทคาถา

                  ๗.    โย  จตฺตานํ  สมุกฺกํเส          ปเร  จ  อวชานติ

                        นิหิโน  เสน  มาเนน           ตํ  ชฺา  วสโล  อิติ

ผู้ใดยกย่องตนและดูหมิ่นผู้อื่น  เป็นคนเลวเพราะการถือตัวเอง  พึงรู้ว่าผู้นั้นเป็นคนเลว.

ที่มา: (พุทธภาษิต) ขุททกนิกาย  สุตตนิบาต

            ๘.    กลฺยาณเมว  มุฺเจยฺย           น  หิ  มุฺเจยฺย  ปาปิปํ

                        โมกฺโข  กลฺยาณิยา  สาธุ        มุตฺวา  ตปฺปติ  ปาปิกํ

พึงเปล่งวาจางามเท่านั้น  ไม่พึงเปล่งวาจาชั่วเลย  การเปล่งวาจา

งามยังประโยชน์สำเร็จ คนเปล่ง    วาจาชั่วย่อมเดือดร้อน.

ที่มา: (พุทธภาษิต)  ขุททกนิกาย  ชาดก  เอกนิบาต

                  ๙.    อปฺปเกนปิ                   ปาภเฏน  วิจกฺขโณ

                        สมฺฏฐาเปติ  อตฺตานํ          อณุ  อคุคึว  สนฺธมํ

ผู้มีปัญญาเฉลียวฉลาด  ย่อมตั้งตนได้ด้วยทุนแม้น้อย  เหมือนคน ก่อไฟกองน้อยขึ้น  ฉะนั้น.

ที่มา: (พุทธภาษิต)  ขุททกนิกาย  ชาดก  เอกนิบาต

            ๑๐.   อโมฆํ  ทิวสํ  กยิรา            อปฺเปน  พหุเกน  วา

                        ยํ  ยํ  วิวหเต  รตฺติ            ตทูนนฺตสฺส  ชีวิตํ

ควรทำวันคืนไม่ให้เปล่าจากประโยชน์น้อยหรือมาก  เพราะวันคืน ผ่านบุคคลใดไป

ชีวิตของบุคคลนั้น  ย่อมพร่องจากประโยชน์.

ที่มา: (สิริมัณฑเถรภาษิต)  ขุททกนิกาย  เถรคาถา

                  ๑๑.   อาทิ  สีลํ  ปติฏฺฐา  จ          กลฺยาณฺจ  มตุกํ

                        ปมุขํ  สพฺพธมฺมานํ             ตสฺมา  สีลํ  วิโสธเย

ศีลเป็นที่พึ่งเบื้องต้น  เป็นมารดาของกัลยาณธรรมทั้งหลาย เป็นประมุขของกัลยาณธรรม ทั้งปวง        เพราะฉะนั้น  ควรชำระศีลให้บริสุทธิ์.

ที่มา: (สีวลเถรภาษิต)  ขุททกนิกาย  เถรคาถา

            ๑๒.   ปูติมจฺฉํ  กุสคฺเคน              โย  นโร  อุปนยฺหติ

                        กุสาปิ  ปูติ  วายนฺติ            เอวํ  พาลูปเสวนา

คนห่อปลาเน่าด้วยใบหญ้าคน  แม้หญ้าคาก็พลอยเหม็นเน่าไปด้วย ฉันใด

การคบคนพาลก็ฉันนั้น.

ที่มา: (ราชธีตาภาษิต)  ขุททกนิกาย  ชาดก  มหานิบาต

                  ๑๓.   อุทพินฺทุนิปาเตน                อุทกุมฺโภปิ  ปูรติ

                        อาปูรติ  พาโล  ปาปสฺส         โถกํ  โถํปิ  อาจินํ

แม้หม้อน้ำย่อมเต็มด้วยหยาดน้ำ  คนเขลาสั่งสมบาปแม้ทีละน้อยๆ ก็ย่อมเต็มด้วยบาป ฉันนั้น.

ที่มา: (พุทธภาษิต)  ขุททกนิกาย  ธรรมปทคาถา

            ๑๔.   ยสฺส  รุกฺขสฺส  ฉายาย          นิสีเทยฺย  สเยยฺย  วา

                        น  ตสฺส  สขํ  ภุฺเชยฺย         มิตฺตทุพฺโภ  หิ  ปาปโก

บุคคลนั่งหรือนอนที่ร่มเงาต้นไม้ใด  ไม่ควรหักกิ่งไม้นั้น

เพราะผู้ประทุษร้ายมิตรเป็นคนเลวทราม.

ที่มา: (โพธิสัตว์ภาษิต)  ขุททกนิกาย ชาดก มหานิบาต

                  ๑๕.   สเจ  ภาเยถ  ทุกฺขสฺส           สเจ  โว  ทุกฺขมปฺปิยํ

                        มากตฺถ  ปาปกํ  กมฺมํ           อาวี  วา  ยทิวา  รโห

ถ้าท่านกลัวทุกข์  ถ้าท่านไม่รักทุกข์  ก็อย่าทำบาปทั้งในที่แจ้ง  ทั้งในที่ลับ.

ที่มา: (พุทธภาษิต)  ขุททกนิกาย  อุทาน