พระชาติประวัติโดยสังเขป
|
|
สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส
|
|
|
|
|
|
พระประวัติเบื้องต้น | |
ประสูติเมื่อวันพฤหัสสบดีที่ ๑๒ เมษายน พ.ศ.๒๔๐๓ (ร.ศ.๗๙)
เป็นพระเจ้าลูกยาเธอ พระองค์ที่ ๔๗ ในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวและเจ้าจอมมารดาแพ |
|
การศึกษาในเบื้องต้น | |
ทรงศึกษาอักขรสมัยเบื้องต้นในสำนักของท่านนก ธิดาพระศรีวิโรจน์
พระชนมายุ ๘ พรรษา ทรงศึกษาอักษรขอม ภาษาบาลี และแปลธัมมปทัฏฐกถาจนถึงบั้นปลายกับพระยาปริยัติธรรมธาดา(เปี่ยม) ทรงศึกษาวิชาเลข ในสำนักพระเจ้าอัยยิกาเธอ กรมหลวงวรเสรฐสุดาพระราชธิดาในพระบาทสมเด็จ พระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว พระชนมายุ ๑๒ พรรษา ทรงศึกษาภาษาอังกฤษ โดยมีนายฟรานซิส ยอช แปตเตอสัน เป็นพระอาจารย์ |
|
|
|
ลำดับเรื่องที่สำคัญต่าง ๆ | |
พ.ศ. ๒๔๑๖ พระชนมายุ ๑๔ พรรษา ทรงผนวชเป็นสามเณร ประทับ ณ วัดบวรนิเวศวิหาร เป็น เวลา ๗๘ วัน จึงทรงลาผนวช
พ.ศ.๒๔๒๐ พระชนมายุ ๑๘ พรรษา ทรงรับราชการประจำในกรมราชเลขา ตำแหน่งเจ้าพนักงาน สารบบฎีกาหรือราชเลขานุการในทางอรรถคดี มีหน้าที่รวบรวมยอดอรรถคดีต่างๆทรงรับราชการอยู่ ๒ ปีเต็ม โดยมิได้รับพระราชทานเงินเดือน แต่เพิ่มเงินปีขึ้นอีก ๕ ชั่ง เป็นปีละ ๑๒ ชั่ง พ.ศ. ๒๔๒๒ พระชนมายุ ๒๐ พรรษาบริบูรณ์ ทรงผนวชเป็นพระภิกษุ สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาปวเรศวริยาลงกรณ์ วัดบวรนิเวศวิหาร ทรงเป็นพระอุปัชฌาย์ พระจันทรโคจรคุณ (จนฺทรํสี ยิ้ม) วัดมกุฏกษัตริยาราม เป็นพระกรรมวาจาจารย์ ประทับ ณ วัดบวรนิเวศวิหาร พ.ศ. ๒๔๒๔ พระชนมายุได้ ๒๒ พรรษา ทรงเข้าแปลพระปริยัติธรรมสนามหลวง ณ วัดพระศรีรัตน ศาสดาราม ได้ ๕ ประโยค พ.ศ. ๒๔๒๔ พระชนมายุได้ ๒๒ พรรษา ทรงรับพระสมณศักดิ์ สถาปนาเลื่อนตำแหน่งพระอิสริยยศเป็นพระเจ้าน้องยาเธอกรมหมื่นวชิรญาณวโรรส พ.ศ. ๒๔๔๙ พระชนมายุ ๔๗ พรรษา ทรงรับสถาปนาเลื่อนพระอิสริยยศเป็นพระเจ้าน้องยาเธอ กรมหลวงวชิรญาณวโรรส |
|
|
|
พ.ศ.๒๔๕๓
พระชนมายุ ๕๑ พรรษา ทรงได้รับมหาสมณุตตมาภิเษก คือทรงได้รับสถาปนาขึ้นเป็น
สมเด็จพระสังฆราช สกลมหาสังฆปริณายก (นับเป็นสมเด็จพระสังฆราช องค์ที่ ๑๐
แห่งกรุงรัตนโกสินทร์) แต่โดยที่พระองค์ทรงเป็นเจ้านายชั้นสูง
จึงเปลี่ยนเรียกเป็นพิเศษว่า " สมเด็จพระมหาสมณะ " และทรง ได้รับ
สถาปนาเลื่อนพระอิสริยยศขึ้นเป็นสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ
กรมพระยาวชิรญาณวโรรส
พ.ศ. ๒๔๖๔ พระชนมายุ ๖๒ พรรษา ทรงรับสถาปยนาเปลี่ยนคำนำพระนามเป็น สมเด็จพระมหาสมณเจ้า |
|
|
|
พระกรณียกิจ
|
|
|
|
พ.ศ. ๒๔๔๔ พระชนมายุ ๒๒ พรรษา ทรงเป็นแม่กองกลาง
|
|
|
|
ด้านการศึกษา
|
|
|
|
สอบไล่พระปริยัติธรรมสนามหลวง ณ วัดพระศรีรัตนศาสดาราม
พ.ศ.๒๔๓๖ พระชนมายุ ๓๔ พรรษา ทรงจัดตั้งมหามกุฏราชวิทยาลัย ซึ่งเป็นสถานศึกษาวิชาการแบบ ใหม่สำหรับคณะสงฆ์ธรรมยุต และกุลบุตรทั่วไป ตามพระบรมราชโองการในพระบาทสมเด็จพระจุล จอมเกล้าเจ้าอยู่หัว พ.ศ. ๒๔๓๗ ทรงจัดการออกหนังสือธรรมจักษุ เป็นหนังสือนิตยสารเผยแพร่ธรรม เพื่อเป็นของสมนา คุณแก่ผู้บำรุงมหามกุฏราชวิทยาลัย พ.ศ. ๒๔๔๑ พระชนมายุ ๓๙ พรรษา ทรงรับภาระอำนวยการศึกษาของกุลบุตรในหัวเมือทั่วพระราช อาณาจักร ถึง พ.ศ. ๒๔๔๕ เป็นเหตุให้มีโรงเรียนประถมและมัธยมสำหรับกุลบุตรในหัวเมืองในลำดับมา ดังปรากฏอยู่ในปัจจุบัน พ.ศ. ๒๔๔๕ พระชนมายุ ๔๓ ทรงจัดให้มีการสอบความรู้นักธรรมขึ้นเป็นครั้งแรก เมื่อเดือนตุลาคม ๒๔๕๔ เรียกว่า "องค์ของสามรเณรผู้รู้ธรรม" เพื่อเป็นหลักเกณฑ์สำหรับสามเณรผู้ควรได้รับการยกเว้นการถูก เรียกเป็นทหารตามพระราชบัญญัติเกณฑ์ทหาร ร.ศ. ๑๒๔ ซึ่งต่อมาเรียกว่า "นักธรรม" มี ๓ ชั้นคื นักธรรม ชั้นตรี นักธรรมชั้นโท และนักธรรมชั้นเอก อันเป็นการศึกษาขั้นมูลฐานของพระภิกษุสามเณรในประเทศไทย อยู่ปัจจุบันนี้ และต่อมาได้ขยายออกไปถึงคฤหัสถ์ เรียกว่า ธรรศึกษาตรี-โท-เอก พ.ศ.๒๔๕๖ พระชนมายุ ๕๔ พรรษา ทรงรวมความรู้องค์นักธรรมประโยค ๑-๒ เข้าเป็น "นักธรรมชั้นตรี" และสอบสนามหลวง ณ วัดเบญจมบพิตร เป็นครั้งแรก พ.ศ. ๒๔๕๖ ทรงแก้ไขการสอบพระปริยัติธรรมสนามหลวง จากการแปลปาก เป็นแปลด้วยวิธีเขียน พ.ศ. ๒๔๕๖ ทรงปรับปรุงเปลี่ยนแปลงหลักสูตรบาลีประโยค๕-๖ พ.ศ. ๒๔๕๗ พระชนมายุ ๕๕ พรรษา ทรงขยายการสอบความรู้องค์นักธรรมไปหัวเมือง พ.ศ. ๒๔๕๙ พระชนมายุ ๕๗ พรรษา ทรงประกาศตั้งหลักสูตร "นักธรรมชั้นโท"และมีการสอบเป็น ครั้งแรกเมื่อ พ.ศ. ๒๔๖๐ พ.ศ. ๒๔๖๐ ทรงปรับปรุงเปลี่ยนแปลงหลักสูตรบาลีประโยค ๗-๘-๙ |
|
หมายเหตุ
สำหรับการศึกษาด้านภาษาบาลี
ได้ทรงปรับปรุงและเปลี่ยนแปลงมาเรื่อยๆเป็นระยะๆเป็นการทดลอง
เมื่อทรงเห็นว่าได้ผลเป็นอย่างดีแล้ว จึงทรงประกาศใช้เป็นทางราชการ
|
|
|
|
ด้านการปกครอง
|
|
|
|
พ.ศ. ๒๔๒๔ พระชนมายุ ๒๒ พรรษา ทรงเป็นคณะสงฆ์ เจ้าคณะรองคณะธรรมยุติกนิกาย
พ.ศ. ๒๔๓๖ พระชนมายุ ๓๔ พรรษา ทรงเป็นเจ้าคณะใหญ่คณะธรรมยุติกนิกาย และเจ้าอาวาส วัดบวรนิเวศวิหาร สืบต่อจากพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาปวเรศวริยาลงกรณ์ พ.ศ. ๒๔๔๒ พระชนมายุ ๔๐ พรรษา ทรงรับศาสนภาระในฐานะ สมเด็จพระสังฆราช สืบต่อจาก สมเด็จพระสังฆราช (ปุสฺสเทว สา) ซึ่งสิ้นพระชนม์ในศกนั้น (ในรัชกาลที่ ๕ มิได้ทรงสถาปนาสมเด็จ พระสังฆราชขึ้นอีกตลอดรัชกาล) ได้ทรงปฏิบัติศาสนกิจเพื่อประโยชน์แก่สังฆมณฑลทั้งสิ้น พ.ศ. ๒๔๔๕ พระชนมายุ ๔๓ พรรษา ทรงจัดการปกครองคณะสงฆ์ให้เข้าระเบียบ ตามพระราชบัญญัติ ลักษณะปกครองคณะสงฆ์ ร.ศ. ๑๒๑ (พ.ศ. ๒๔๔๔) ซึ่งเป็นงานสืบเนื่องมาจากทรงจัดการศึกษาในหัวเมือง โดยจัดให้มีมหาเถรสมาคม และเจ้าคณะ บังคับบัญชากันตามลำดับชั้น เนื่องในการปกครองคณะสงฆ์ตาม พระราชบัญญัติฯ ร.ศ.๑๒๑ นี้ พระองค์ทรงบำเพ็ญพระกรณียะ คือ- ประทับเป็นองค์ประธานในที่ประชุมเถรสมาคมทั้งสองนิกาย ทรงปรึกษาและแนะนำในวิธีการปกครองคณะสงฆ์ ทรงวางแผนในการบริหารคณะสงฆ์ ทรงออกพระมหาสมณาณัติ บังคับบัญชา ทรงเลือกและแต่งตั้งพระเถระผู้ดำรงตำแหน่งทางการคณะสงฆ์ ประทานพระมหาสมณวินิจฉัยในอธิกรณ์ ปัญหาทางพระวินัย ทางการปกครองคณะสงฆ์ และการพระ ศาสนาทั่วไป พ.ศ. ๒๔๕๓ พระชนมายุ ๕๑ พรรษา ทรงรับมหาสมณุตมาภิเษก เป็นองค์สกลมหาสังฆปริณายก ทรงปกครองคณะสงฆ์ทั่วพระราชอาณาจักร โดยเรียกคำนำหน้าว่า "สมเด็จพระมหาสมณะ" แทน "สมเด็จ พระสังฆราช" พ.ศ. ๒๔๕๕ พระชนมายุ ๕๓ พรรษา เสด็จตรวจการคณะสงฆ์ มณฑลปักษ์ใต้ ๗ จังหวัด คือ ประจวบคีรีขันธ์,ชุมพร,สุราษฎร์ธานี,นครศรีธรรมราช,สงขลา,พัทลุง,และตรัง พ.ศ. ๒๔๕๖ พระชนมายุ ๕๔ พรรษา เสด็จตรวจการคณะสงฆ์มณฑลฝ่ายเหนือ ๙ จังหวัด คือ นครสวรรค์,กำแพงเพชร,ตาก,อุทัยธานี,ชัยนาท,สิงห์บุรี,อ่างทอง,อยุธยา,และ ปทุมธานี พ.ศ.๒๔๕๖ ทรงจัดการให้ออกหนังสือแถลงการณ์คณะสงฆ์สำหรับแถลงข่าวและประกาศต่างๆของ ทางการคณะสงฆ์ ลักษณะคล้ายกับหนังสือราชกิจจานุเบกษาของทางราชการ และยังคงเป็นหนังสือ สำคัญของคณะสงฆ์มาจนปัจจุบันนี้ พ.ศ.๒๔๕๗ พระชนมายุ ๕๕ พรรษา เสด็จตรวจการคณะสงฆ์มณฑลฝ่ายเหนืออีก ๖ จังหวัด คือ พิษณุโลก,อุตรดิตถ์,แพร่,สุโขทัย,พิจิตร,นครสวรรค์ พ.ศ. ๒๔๕๗ เสด็จตรวจการคณะสงฆ์มณฑลกรุงเก่า ๖ จังหวัด คือ ลพบุรี,สระบุรี,อยุธยา,อ่างทอง, ปทุมธานี,และนนทบุรี พ.ศ. ๒๔๕๘ พระชนมายุ ๕๖ พรรษา เสด็จตรวจการคณะสงฆ์มณฑลราชบุรี ๕ จังหวัดคือ สมุทรสงคราม,ราชบุรี,กาญจนบุรี,เพชรบุรี,และประจวบคีรีขันธ์ พ.ศ. ๒๔๕๙ พระชนมายุ ๕๗ พรรษา เสด็จตรวจการคณะสงฆ์มณฑลปราจีนบุรี ๖ จังหวัด คือ ปทุมธานี,นครนายก,ปราจีนบุรี,ฉะเชิงเทรา,ชลบุรี และสมุทรปราการ พ.ศ. ๒๔๕๙ เสด็จตรวจการคณะสงฆ์จังหวัดสุพรรณบุรี โดยผ่านจังหวัดต่างๆ คือ นครปฐม,สุพรรณบุรี ชัยนาท,สิงห์บุรี,และลพบุรี พ.ศ. ๒๔๖๐ พระชนมายุ ๕๘ พรรษา เสด็จตรวจการคณะสงฆ์มณฑลพิษณุโลก ๔ จังหวัด คือ พิจิตร, สุโขทัย,อุตรดิตถ์และพิษณุโลก |
|
|
|
งานพระราชนิพนธ์
|
|
|
|
ประเภทหลักสูตร
|
|
หลักสูตรนักธรรมชั้นตรี ๘ เล่ม
หลักสูตรนักธรรมชั้นโท ๖ เล่ม หลักสูตรนักธรรมชั้นเอก ๗ เล่ม หลักสูตรบาลีไวยากรณ์ ๖ เล่ม |
|
|
|
ประเภททั่วไป
|
|
พระธรรมเทศนา ๘๐ กัณฑ์
ทรงแปลพระสูตรต่างๆ ๔๗ สูตร วรรณา (อธิบาย) พระสูตร ๒๕ เรื่อง พระโอวาทและธรรมคดี ๗๐ เรื่อง พระนิพนธ์ภาษาบาลี ๑๕ เรื่อง |
|
|
|
งานด้านทรงชำระ
|
|
ทรงชำระพระไตรปิฎก ๑๐ เล่ม
|
|
|
|
คัมภีร์และปกรณ์ต่าง ๆ
|
|
หลักสูตรบาลีประโยค ๓ ธัมมปทัฏฐกถา ๘ เล่ม
หลักสูตรบาลีประโยค ๔ มังคลัตถทีปนี ภาค ๑ ๑ เล่ม หลักสูตรบาลีประโยค ๕ มังคลัตถทีปนี ภาค ๒ ๑ เล่ม หลักสูตรบาลีประโยค ๖ สมันตปาสาทิกา ภาค ๓ ๑ เล่ม หลักสูตรบาลีประโยค ๗ สมันตปาสาทิกา ภาค ๑,๒ ๒ เล่ม |
|
|
|
รวมงานพระนิพนธ์และทรงชำระมากกว่า ๓๐๐ เรื่อง
|
|
|
|
พระกรณียะพิเศษ
|
|
|
|
ทรงเป็นพระราชอุปัชฌาย์ ของ พระมหากษัตริย์ ๒ พระองค์ คือ
- พระบาทสมเด็จพระมงกุฏ เกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๖ เมื่อ พ.ศ. ๒๔๔๗ - พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๗ เมื่อ พ.ศ. ๒๔๖๐ |
|
ทรงเป็นพระอุปัชฌาย์ของสมเด็จเจ้าฟ้า และสมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอเจ้าฟ้า และพระเจ้าลูกยาเธอ ใน รัชกาลที่ ๕ อีกหลายพระองค์
|
|
|
|
อวสานกาล
|
|
|
|
สิ้นพระชนม์
|
|
- เมื่อวันที่ ๒ สิงหาคม พ.ศ. ๒๔๖๔ ณ พระตำหนักเดิม วัดบวรนิเวศวิหาร พระชนมายุได้ ๖๒ พรรษา
- ทรงเป็นสมเด็จพระมหาสมณเจ้า องค์สกลมหาสังฆปริณายก ๑๒ ปี - ทรงครองวัดบวรนิเวศวิหาร ๒๘ ป |
วันศุกร์ที่ 11 กันยายน พ.ศ. 2558
พระชาติประวัติโดยสังเขป สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส
สมัครสมาชิก:
ส่งความคิดเห็น (Atom)
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น